نشست ریاست و کارکنان سازمان نظام مهندسی استان همدان

دانستنی های کشاورزی: آشنایی با مزایا و معایب سیستم آبیاری قطره ایی

در آبیاری قطره ای آب از یک شبکه لوله کم فشار به صورت یک الگوی از قبل تعیین شده ، پخش می گردد . وسیله خروج آب به خاک « قطره ‏چکان » نام دارد . قطره چکانها از طریق یک نازل باریک یا مسیر جریان طویل ، فشار موجود در شبکه لوله را کاهش می دهند و موجب کاهش ‏دبی تخلیه تا حدود لیتر بر ساعت می شوند . آب بعد از خروج از قطره چکان توسط نیروهای کاپیلارتی و ثقل در نیمرخ خاک جریان می یابد ، بنابراین سطحی که به وسیله هر قطره چکان ‏خیس می شود با عوامل محدود کننده جریان افقی آب محدود می گردد . در سیستم های قطره ای دور آبیاری یک روز و حتی در صورت نیاز ‏کمتر امکان پذیر است‎ .‎ برای درختان و تاکها که گیاهانی دائمی با فاصله زیاد از یکدیگر می باشند ، قطره چکانها به صورت واحد های ساخته شده مجزا بوده و ‏توسط یک زایده به خط انتقال آب مرسوم به « لوله فرعی قطره جکان » ، « شیلنگ لوله فرعی » یا « لوله فرعی » متصل می گردند‎.‎
برخی قطره چکانها به صورت لوله های اسپاگتی شکل بوده و چند خروجی دارند . این امر برای افزایش سطح خیس شده با حداقل افزایش در ‏هزینه است . برای گیاهان ردیفی کمتر دائمی مانند گوجه فرنگی ، نیشکر و توت فرنگی ، لوله فرعی و قطره چکانها را با هم به صورت یک ‏واحد قابل جدا ساختن می سازند که یا سوراخهایی به فواصل 9 تا 36 اینچ دارند مانند لوله دو محفظه ای و یا دیواره های متخلخلی دارند که آب از ‏آنها به بیرون تراوش می نماید . در هر دونوع سیستم قطره ای ، لوله های فرعی به خط انتقال آب مرسوم به « مانفولد » متصل می شوند‎ . ‎‏ ‏

محاسن آبیاری قطره ای‏‎ : ‎
آبیاری قطره ای آسان ترین راه آب دادن به هر گیاه مانند درختان و تاکهاست و کمبود رطوبت خاک را قبل از پیداش مکش بالاتر اثر مصرف آب ‏به وسیله گیاه از طریق تبخیر و تعرق ، بر طرف می سازد . یک سیستم آبیاری قطره ای به علت کاربرد موثر آب و نیروی کارگردارای مزایای ‏آگرونومیکی ، آگروتکنیکی و اقتصادی منحصر به فرد است .

1. صرفه جوئی در میزان آب و هزینه ها :
آبیاری قطره ای هزینه های بهره برداری را کاهش می دهد و این مسئله اساسی در این روش جدید ‏است . سیستم های قطره ای به آب کمتری نسبت به سایر سیستم های متداول آبیاری نیاز دارد . مثلاً‌ در باغات درختان جوان ، آبیاری با ‏سیستم قطره ای تنها نصف آب مورد نیاز آبیاری بارانی یا سطحی مصرف می کند . با مسن تر شدن درختان ، صرفه جوئی در آب با سیستم ‏قطره ای کاهش می یابد ما هنوز برای بسیاری باغداران آبیاری موثر با سیستم قطره ای بعلت کمبود و قیمت بالای آب ، اهمیت دارد . هزینه ‏کارگر برای آبیاری را می توان کاهش داد ، زیرا در سیستم قطره ای کافی است که پخش آب تنظیم گردیده و سیستم به کار انداخته شود . این ‏تنظیم ها توسط وسایل اتوماتیکی انجام می گیرد که نیاز به کارگر چندانی ندارد‎

 . ‎

‎2. عملیات زراعی آسانتر‎ :‎
‎ ‎از آنجا که بیشتر سطح خاک هرگز با آبیاری قطره ای خیس نمی شود ، رشد علف هرز کاهش می یابد . در نتیجه هزینه کارگر و مواد ‏شیمیایی برای کنترل علف هرز پائین می آید . همچنین چون با آبیاری قطره ای خاک کمتری خیس می شود ، عملیات زراعی دیگر در باغات را ‏می توان لاینقطع ادامه داد . مثلاً در گیاهان ردیفی ، فاروهائی که کارگران روی آنها راه می روند نسبتاً خشک و محکم باقی می‌ماند . ‎ ‎کودها را می توان در آب آبیاری تزریق نمود که با این کار نیازی یه نیروی کارگر برای پخش آنها روی زمین نیست . برای این منظور ‏کودهای بسیار محلولی در بازار موجود بوده و انواع خدید آنها کودپاشی از طریق سیستم قطره ای را گسترده ساخته است . بعلت کنترل بیشتر ‏روی محل و زمان پخش کود با سیستم قطره ای ، کارایی کود پاشی افزایش یافته است‏‎ .‎

‎ 3. به کارگیری آ‌ب شور‎ :‎
‎ ‎آبیاری های مکرر رطوبت خاک را در حدی نگه میدارد که بین دو حالت خیلی خشک و خیلی تر نوسان نمی کند و بیشتر قسمت های خاک از ‏هوای کافی برخوردار است . خیس ماندن خاک بین آبیاریها ، نمکهای موجود در محلول را رقیق تر نگه میدارد . به همین جهت در سیستم قطره ای ‏می توان از آب با شوری بیشتری نسبت به سایر روشهای آبیاری استفاده کرد‎ .‎
‎ ‎مورد استفاده در خاکهای صخره ای و شیب های تند : سیستم های آبیاری قطره ای را می توان طوری طراحی کرد که در هر نوع توپوگرافی ‏به نحو موثر قا بل استفاده باشد . در اراضی صخره ای ، حتی اگر فاصله بین درختان نامنظم و اندازه آنها متفاوت باشد ، می توان آبیاری قطره ‏ای را به نحوی موثر به کار گرفت زیرا آب بسیار نزدیک به هر درخت پخش می شود‎ . ‎‏ ‏

معایب آبیاری قطره ای‏‎ :‎
‎ ‎هزینه نسبتاً بالا ، گرفتگی قطره چکانها ، ایجاد شوری موضعی و پخش نا منظم و لکه لکه ای رطویت خاک از معایب اصلی سیستم های آبیاری ‏قطره ای بشمار می آیند‎ . ‎

1. ‎گرفتگی‎ :‎
‎ ‎چون خروجی فطره چکانها بسیار ریز هستند ، ذرات معدنی یا آلی موجب گرفتگی آنها می شوند . گرفتگی باعث کاهش دبی تخلیه ، غیر ‏یکنواختی پخش آب و در نتیجه صدمه به گیاه می گردد . در برخی موارد ، ذراتی در آب آبیاری موجود است و قبل از ورود به شبکه لوله ها ‏تصفیه نمی شود . در موارد دیگر ، ذرات در داخل خط لوله یا با تبخیر آب از روزنه قطره چکانها بین آبیاریها وارد آب می شوند .اکسید آهن ، ‏کربنات کلسیم و بقایای جلبک و میکروبها در بعضی سیستم های آبیاری تشکیل شده اند . تصفیه شیمیائی آب منجر به حذف یا کاهش مشکل گرفتگی ‏قطره چکانها می گردد . آبیاری قطره ای

‎2. یکنواختی‎ :‎
‎ ‎بیشتر قطره چکانها ی قطره ای دارای فشار سرویس پائینی هستند ( 3 تا 20 پی اس آی ) . اگر مزرعه دارای شیب تندی باشد ، دبی قطره ‏چکان در خلال آبیاری تا حدود 50 درصد پیش بینی شده تغییر کرده و بعد از بستن آب ، قطره چکانهای پائین تر همچنان به تخلیه آب ادامه می ‏دهند . برخی گیاهان بیشتر و گیاهان دیگر کمتر آب دریافت می کنند‎ .‎

‎3. شرایط خاک‎ :‎
‎ ‎بعضی خاکها دارای سرعت نفوذ نهایی کافی برای دریافت دبی تخلیه قطره چکانها نبوده و تولید روان آب یا شرایط ماندابی می نمایند . با دبی ‏تخلیه 1 گالن برساعت ، خاک بایستی دارای سرعت نفوذ نهایی 5/0 اینچ بر ساعت باشد تا قطر دایره تر شده در اطراف قطره چکان از 2 فوت ‏تجاوز نکند . معمولاً خاکهای شنی ، بویژه با لایه بندی افقی اندک ، برای آبیاری قطره ای بسیار مناسب می باشند . اینگونه لایه بندی برای ‏آبیاری قطره ای مفید است زیرا حرکت جانبی آب را افزایش داده و حجم بیشتری از خاک را مرطوب می سازد . تجربه نشان داده است که ‏خاکهای دارای بافت متوسط مناسب آبیاری قطره ای بوده ، اما برخی خاکهای بافت ریز روان آب تولید کرده اند‏‎ .‎

‎ ‎4. تجمع نمک‎ :‎
‎ ‎نمکها در سطح خاک تجمع یافته و خطر بالقوه ای برای گیاه فراهم می سازد زیرا بارانهای سبک املاح را به ناحیه ریشه گیاه منتقل می سازد . ‏بنابراین ، وقتی بعد از دوره تجمع نمک باران می آید ، آبیاری بایستی طبق برنامه ادامه یابد تا به اندازه 5 سانتی متر باران وارد خاک شود و نمکها ‏را از ناحیه ریشه گیاه خارج سازد‎ .‎ ‎در خلال آبیاری قطره ای ، نمکها در زیر سطح خاک و پیرامون حجم خیس شده خاک با قطره جکان نیز تجمع می یابد . خشک شدن خاک بین ‏آبیاریها موجب حرکت معکوس آب خاک و اتنقال نمک از پیرامون ناحیه خیس شده به طرف قطره چکان می گردد حرکت آب بایستی همیشه دور ‏از قطره چکان باشد تا از صدمات ناشی از نمک جلوگیری شود‎ .‎

‎ ‎خطرات‎ :‎
‎ ‎اگر حوادث کنترل نشده ای موجب قطع آبیاری گردد ، به گیاه سریعاً صدمه وارد می شود . زیرا توان ریشه ها برای گرفتن آب و مواد غذائی ‏به حجم نسبتاً کوچک خاک خیس شده محدود می گردد . جوندگان لوله های فرعی پلی اتیلن را می جوند برای رفع این مشکل و کنترل جوندگان ، ‏بایستی از لوله های فرعی از جنس پی وی سی استفاده کرد‏‎ .‎ ‎ ‎با شکستن خط لوله انتقال آب اصلی یا درست کار نکردن سیستم تصفیه ، مقداری مواد زاید وارد آب می شود . با بروز این گونه حوادث ، ‏تعداد زیادی از قطره چگانها دچار گرفتگی می شوند که بایستی تعمیر یا تعویض گردند‎

منبع :بازار کشاورزی ایران

دانستنی های کشاورزی: 10 نکته ضروری برای کاشت نهال

درخت اين جاندار بي زبان از گرانبهاترين آفريده ها براي آدمي است كمتر كسي است كه به عمرش درخت نكاشته باشد و يا لااقل در فكر كاشتن يك درخت نبوده باشد، درختكاری يک سنت پسنديده است كه همه مردم به آن علاقه دارند. ما هم بايد به درختكاری توجه بيشتری داشته باشيم و همه ساله درخت بكاريم و از آن نگهداري كرده و ديگران را هم در اين كار خداپسندانه تشويق نماييم.  برا کاشت نهال توجه به این 10 نکته ضروری است

1- در زمان مناسبی از سال برای کاشت درخت اقدام کنید. کاشت بوته در اواخر بهار یا تابستان به دلیل گرما ممکن است باعث از بین رفتن آن شود. بهترین زمان برای کاشت یک درخت اواخر زمستان یا اوایل بهار است. روز درختکاری (۱۵ اسفند) زمان مناسبی بقرای شروع کاشت درختان است.

2- مکان مناسبی برای کاشت درخت انتخاب کنید. در جاهایی مانند کنار تیرهای برق یا حریم کابل‌های تلفن و لوله‌کشی‌های گاز مکان مناسبی برای کاشت درخت نیست.

3- گونه های بومی منطقه خود را بکارید. اگر گیاهی از گونه های غیربومی را برای کاشت در نظر بگیرید، امکان رشد نکردن و خشک شدن آن بیشتر است. مثلا کاشت نخل خرما در منطقه آذربایجان چندان ایده خوبی نیست!

4- گودالی آماده کنید. بیل مناسبی انتخاب کنید و گودالی ۲-۳ برابر عرض و طول ریشه حفر کنید. گودال بزرگتر به شما این امکان را می‌دهد که به راحتی ریشه را درون آن قرار دهید و همچنین شروع رشد ریشه نیز راحت‌تر می‌شود.

5- درخت را بکارید. ریشه آن را به آرامی در گودالی که آماده کرده اید قرار دهید. در صورتی که نهالی که خریده اید درون گلدان یا ظروف پلاستیکی است، ریشه را از آن خارج کنید. مطمئن شوید که سوراخ بیش از حد عمیق یا کم عمق نباشد. در صورت پیوندی بودن نهال بایستی سطح پیوندی آن خارج از خاک قرار گیرد.

6- گودال را با استفاده از کمپوست و یا کود کمپوست پر کنید. البته اگر خاکی که از گودال برداشته باشید خود خاک غنی باشد نیازی به استفاده از کمپوست یا کود نیست. از کودهای تجاری و شیمیایی استفاده نکنید. می‌توانید از گیاخاک یا شاخ و برگ‌های خشک شده و تفاله میوه ها نیز برای تقویت درخت استفاده کنید.

7- درخت تازه کاشته شده را آبیاری کنید. مقدار آب مورد نیاز را خودتان می‌توانید با استفاده از اندازه درخت تشخیص دهید. برای درخت کاشته شده حداقل ۵ لیتر آب بدهید.

8- برای محافظت از ریشهٔ درخت کاشته شده از آسیب‌هایی چون باران و تبخیر زیاد از مالچ یا خاکپوش استفاده کنید. لایه ای خاک‌اره، کاه و یا کاغذ باطله می‌تواند مفید باشد.

9- پس از یکی دو ساعت از کاشت درخت دوباره آن را آبیاری کنید. تا چندین ماه درخت تازه کاشته شده نیاز به مراقبت زیاد دارد و آن را مرتب و با توجه به آب و هوای منطقه و نیاز گونه درخت آبیاری کنید.

10- حال می‌توانید همراه با خانواده و دوستان، با گذشت زمان، شاهد رشد درختی باشید که کاشته اید. از سایه و زیبایی‌های آن لذت ببرید و به فکر اضافه کردن درخت دیگری به جهان باشید.

منبع : ایران آتا